Roland Barthes'a Göre Gösterge Süreci

 Roland Barthes, gösterge kavramını, Saussure ve Peirce'in gösterge kavramlarından farklı olarak, yalnızca dilsel göstergeleri değil, tüm göstergeleri kapsayacak şekilde genişletir. Barthes'e göre, gösterge, gösteren ve gösterilen olmak üzere iki temel bileşenden oluşur. Gösteren, bir ses, bir görüntü, bir hareket veya başka bir fiziksel nesnedir. Gösterilen ise, gösterenin işaret ettiği kavram, nesne veya durumdur.

Barthes, gösteren ve gösterilen arasındaki ilişkiyi, Saussure'ün "dışsal bağlantı" olarak adlandırdığı ilişkiden farklı olarak, "içesel bağlantı" olarak adlandırır. Barthes'e göre, gösteren ve gösterilen arasındaki ilişki, toplumsal sözleşmeyle değil, kültürel kodlarla belirlenir.

Barthes, göstergeleri iki kategoriye ayırır:

Düzanlam: Düz anlam, gösteren ve gösterilen arasındaki doğal veya zorunlu ilişkiden kaynaklanan anlamdır. Örneğin, "ağaç" sözcüğünün düz anlamı, ağaç kavramıdır.

Yananlam: Yananlam, gösteren ve gösterilen arasındaki kültürel kodlardan kaynaklanan anlamdır. Örneğin, "altın" sözcüğünün yananlamı, zenginlik, refah gibi kavramlardır.

Barthes'e göre, göstergelerin anlamları, yalnızca gösteren ve gösterilen arasındaki ilişkiyle değil, aynı zamanda göstergenin içinde bulunduğu bağlamla da belirlenir. Örneğin, "altın" sözcüğü, bir mücevher reklamında kullanılıyorsa, zenginlik ve refah kavramlarını çağrıştırır. Ancak, bir cinayet romanında kullanılıyorsa, ölüm ve tehlike kavramlarını çağrıştırır.

Barthes'in gösterge kavramı, göstergebilim alanında önemli bir yere sahiptir. Bu kavram, göstergelerin ve göstergelerin oluşturduğu sistemlerin incelenmesinde temel bir kavram olarak kullanılmaktadır.

Barthes'in gösterge kavramına ilişkin bazı önemli noktalar şunlardır:

Gösterge, yalnızca dilsel göstergeleri değil, tüm göstergeleri kapsar.

Gösteren ve gösterilen arasındaki ilişki, toplumsal sözleşmeyle değil, kültürel kodlarla belirlenir.

Göstergelerin anlamları, yalnızca gösteren ve gösterilen arasındaki ilişkiyle değil, aynı zamanda göstergenin içinde bulunduğu bağlamla da belirlenir.

Barthes'in gösterge kavramına ilişkin örnekler şu şekilde verilebilir:

Düz anlam:

"Ağaç" sözcüğünün düz anlamı, ağaç kavramıdır.

"Köpek" sözcüğünün düz anlamı, köpek kavramıdır.

"Kırmızı" sözcüğünün düz anlamı, kırmızı renktir.

Yananlam:

"Altın" sözcüğünün yananlamı, zenginlik, refah gibi kavramlardır.

"Mavi" sözcüğünün yananlamı, huzur, sakinlik gibi kavramlardır.

"Kara" sözcüğünün yananlamı, ölüm, tehlike gibi kavramlardır.

Göstergenin içinde bulunduğu bağlam:

"Altın" sözcüğü, bir mücevher reklamında kullanılıyorsa, zenginlik ve refah kavramlarını çağrıştırır.

Ancak, bir cinayet romanında kullanılıyorsa, ölüm ve tehlike kavramlarını çağrıştırır.

Bu örneklerde, gösterenler olan "ağaç", "köpek", "kırmızı", "altın" ve "mavi" sözcükleri, gösterilenler olan ağaç kavramı, köpek kavramı, kırmızı renk, zenginlik, refah, huzur, sakinlik ve ölüm, tehlike kavramlarıyla farklı ilişkilerle ilişkilidir. Bu ilişkiler, düz anlam ve yananlam olarak tanımlanır.

Barthes'in gösterge kavramı, göstergebilim alanındaki birçok kavramın temelini oluşturur. Örneğin, göstergebilim, göstergelerin ve göstergelerin oluşturduğu sistemlerin incelendiği bir disiplindir. Barthes'in gösterge kavramı, göstergebilim alanında önemli bir kavramdır. Göstergebilim çalışmaları, göstergelerin iki temel bileşenini ve iki kategorisini inceleyerek göstergelerin anlamını açıklamaya çalışır.